Van discussies op landelijk niveau gaat Circulaire Economie nu – langzaam maar onstopbaar – naar acties in de stad en de regio. Dat blijkt ook uit de maart editie van het IJssel Business Magazine, het blad gericht op ondernemers van Capelle aan de IJssel en Krimpen aan de IJssel dat is gewijd aan circulaire economie.
De kracht van de stad en regio
Freek van Eijk van Acceleratio vindt dat ook logisch “Dat is de plaats van handelen waar alles samenkomt: milieudruk, leefbaarheid en oplossingsrichtingen voor de gebouwde omgeving, mobiliteit, en voedsel. Waar je de energie uit de samenleving kunt richten en stimuleren. Als de trend doorzet kan een stad van de toekomst met energie in hoge mate zelfvoorzienend worden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan zonnepanelen of aan coöperatieve windmolens. Maar het gaat verder dan energie. In 2020 zal je bijvoorbeeld veel meer repairshops, deelauto’s, multifunctionele gebouwen of stadslandbouw tegenkomen in de regio.
Steden, regio’s en havengebieden als circulaire hubs
Extra kansen ziet hij daarbij voor onze havengebieden. Neem Rotterdam: “Rotterdam is de toegangspoort tot Europa. Het havengebied is goed voor 3,5% van het BNP. De stad kan in 2030 een Europees centrum worden van de circulaire economie. Er komen veel stromen en goederen bij elkaar, dat schept dus veel mogelijkheden voor industriële symbiose. Er zijn veel kansen om grondstofstromen te delen, waarde toe te voegen aan afval en gezamenlijke activiteiten op te zetten. De regio heeft een bijna ideale schaalgrootte voor succes. Van fossiele brandstof hub zou Rotterdam een circulaire economie of secun-daire grondstof hub kunnen worden. Het havenbedrijf is erg actief op dit vlak en ook hebben Rotterdamse bedrijven zich gebundeld in een Circularity Center.” De recent door vier landen ondertekende eerste international green deal North Sea Resources Roundabout kan helpen om belemmeringen voor de export van secondaire grondstoffen weg te nemen en zo de grondstoffen-hub ambitie helpen waarmaken. Ook in de havengebieden van Amsterdam, Zeeland en Delfzijl zijn er veel kansen om circulair te ondernemen en zo banen te scheppen en te verduurzamen. Er is echter niet altijd sprake van alleen maar laaghangend fruit om de kansen in de havenregio’s te pakken. Ketens komen niet zomaar vanzelf bij elkaar. Er is initieel onderling wantrouwen en er zijn vaak ongelijke belangen. “Afval voor de een is grondstof voor de ander” klink goed maar voor de handhaver blijft afval vaak afval en zijn er vergunningen en voorzieningen nodig. Samenwerking is de sleutel tot succes. Er is veel vertrouwen nodig want om de systeemwinst te realiseren is het bijvoorbeeld nodig om businessmodellen op elkaar af te stemmen.
Een overheid die circulaire economie mogelijk maakt
Het vraagt om leiderschap van ondernemers om circulaire plannen te realiseren. Maar overheden moeten zeker niet stil zitten. “Die geven richting aan en inspireren met een visie, sturen op condities voor groene groei en bewaken randvoorwaarden. Denk aan regelgeving, investeringen, steun of opschaling. Freek van Eijk ziet de overheid als neutrale verbinder en matchmaker die samenwerking stimuleert tussen sectoren en bedrijven, overheden, wetenschap, onderwijs en burgers. Want een circulaire economie is niet van links of rechts, die is van ons alle- maal en een noodzaak voor de volgende generaties. En vraagt om een visie die verder gaat dan de politieke termijnen. Om leiderschap binnen en tussen politieke partijen. Juist lokaal kan relatief snel resultaat worden bereikt. Dat kan bij aanvang kleinschalig zijn, maar toch betekenisvol. Zoals het inrichten van een hub voor circulaire ondernemers of repaircafe in een leegstand pand. Ook koopt de overheid in Nederland voor 60 miljard euro in en kan het goede voorbeeld geven. Van Eijk: “Voor een gemeente betekent dit bijvoorbeeld een actieve rol in haar inkoopbeleid met bijvoorbeeld ‘preferred suppliers’, lokale bedrijven die een circulair product of dienst leveren. De overheid heeft zo invloed op ecolo- gische en sociale omstandigheden van leveringen, diensten en werken.”
Ondernemers wachten niet op de overheid
Maar een echte ondernemer wacht niet op de overheid, die trekt zijn eigen plan. Van Eijk ziet genoeg voorbeelden van kleine en grote ondernemers die met succes inzetten op circulaire economie. ”Avantium ontwikkelt PEF, een bio-based polyester en maakt daarvan 100% groene en recyclebare plastics essen voor water, frisdranken, voedsel, cosmetica en wasmiddelen die kunnen concurreren op prijs en prestatie met huidige plastics zoals PET. FrieslandCam- pina maakt van de last een lust en wil mest volledig verwerken tot biobrandstoffen, kunstmestvervangers, gerecyclede voedingsstoffen en biochemicals voor de chemische industrie. Werkkleding van Dutch aWEAR- ness wordt acht keer gerecycled in een gesloten kringloop. Een circulaire aanpak op alle fronten: niet alleen in het product, maar ook in het business-model, dat uitgaat van leasecontracten voor werkkleding. En Greenwheels speelt in op de filosofie dat het economisch efficiënter en milieuvriendelijker is als men samen gebruikmaakt van een auto. “
Het program NederlandCirculair! stimuleert mensen en organisaties om circulair te ondernemen en innovatiever te produceren, consumeren, financieren en organiseren. Behalve de community organiseren ze ook praktische activiteiten zoals workshops voor gemeenten en bedrijven en bieden ze handige tools om het bedrijfsleven ‘circulair’ verder te helpen. Nederland circulair! wordt ondersteund door het ministerie van Infrastructuur en Milieu en uitgevoerd door MVO Nederland, Circle Economy, De Groene Zaak, ClickNL Design, Het Groene Brein, Sustainable Finance Lab en RVO.nl.
Freek van Eijk verwacht in 2020 al veel meer nieuwe Nederlandse circulair economische initiatieven “Maar dat is echter een tussenstap. Voor institutionele veranderingen zal nog veel water door de Rijn moeten stromen. Samen kunnen we toewerken naar het eerste doel: Nederland als Circulaire Hotspot. Elk stap is al winst voor bedrijven, burgers en overheid. En winnaars worden innovatieve ondernemers die systeemdenken, toekomstgericht en verbonden zijn, diversiteit omarmen en kunnen omgaan met onzekerheden.”
Voor het interview met Freek van Eijk van Acceleratio in IJssel Business Magazine zie link (blz 8 & 9).