Foto: EPS Nederland
Dit artikel is geplaatst in GRAM, vakblad van de NVRD, Jaargang 108, 7 september 2019 en is geschreven door Freek van Eijk, Managing Director Acceleratio en projectleider “EPS-verpakkingen Circulair”
EPS ofwel Piepschuim bestaat voor 98% uit lucht, is licht, sterk, isolerend en schokbestendig en daardoor een veelzijdig gebruikte verpakking. Gemeentelijke milieustraten moeten inzamelfaciliteiten bieden voor zowel consumentenverpakkingen als EPS uit de bouw. In EPS-bouwmaterialen zit veelal de inmiddels verboden brandvertrager HBCDD. EPS-verpakkingen uit huishoudelijk afval bevatten doorgaans geen HBCDD. Het Afvalfonds Verpakkingen vergoedt de huishoudelijke stroom namens het verpakkende bedrijfsleven. Terwijl de lat voor recycling van verpakkingen steeds hoger wordt gelegd laat het inzameling en recyclingpercentage van EPS echter nog te wensen over.
Huidige praktijk nog onvoldoende in lijn met regelgeving
De huidige EPS-inzameling is niet alleen nog beperkt qua omvang, maar er bestaat nu ook geen methodiek op milieustraten om aan te kunnen tonen dat aan de wetgeving is voldaan. Nederland moet voldoen aan de internationale verplichting uit de Europese POP-Verordening.
Op 14 juni 2018 heeft het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat een brief gestuurd aan de VNG over EPS-verpakkingsstromen die mogelijk vervuild worden met HBCDD-houdend EPS op milieustraten. Uit een rapport (2018) van het Ministerie blijkt immers dat op de gemeentelijke milieustraten de scheiding tussen EPS afkomstig uit de bouw en verpakkingsafval niet optimaal is en stelt dat in de huidige inzamelstructuur ook niet verpakkingen via gemeenten worden aangeboden voor verdere verwerking. Alleen schoon EPS, vrij van HBCDD, kan op dit moment goed gerecycled worden. Er is nu dus een risico dat HBCDD-houdend EPS in de kringloop komt en schade toebrengt aan het milieu. De aanbevelingen in het rapport zijn kort gezegd: EPS-verpakkingen en EPS-bouwmaterialen moeten gescheiden worden want het mengmateriaal mag niet voor (mechanische) recycling aangeboden worden (en chemische recycling moet zijn plek in de markt voor de mengstroom nog gaan bewijzen). Ook moet er een monitoring voor EPS gericht op HBCDD-concentraties worden opgezet. Gemeenten zijn hier niet altijd van op de hoogte en continue toezicht op de milieustraat om vermenging van schoon en vervuild EPS te voorkomen blijft lastig.
Pilot “EPS verpakkingen Circulair”
EPS Nederland heeft onderzoek verricht of en hoe EPS-verpakkingen het beste ingezameld en verwerkt kunnen worden. Daarvoor zijn er bij tientallen gemeenten (o.a. Circulus-Berkel, DAR en OMRIN) en inzamelaars (SUEZ en Renewi) pilots uitgevoerd. De conclusies van het onderzoek bieden handvatten aan inzamelaars en gemeenten om EPS zoveel mogelijk circulair toe te passen en voor de EPS-verpakkingen van huishoudens te kunnen rekenen op de vergoedingen uit het Afvalfonds.
Een verbeterde en betaalbare aanpak is mogelijk door nasortering
Uit het onderzoek blijkt dat het risico op HBCDD in ingezameld EPS reëel is, maar dat hier oplossingen voor zijn. Het ingezameld EPS afkomstig van de milieustraat kan het beste door nasortering ontdaan worden van stoorstoffen. Ook moet het ingezamelde EPS systematisch, periodiek en onafhankelijk bemonsterd worden om de aanwezigheid van HBCDD uit te sluiten. Zo kan EPS circulair toegepast worden binnen wettelijke normen.
Mits er per keer voldoende volume ingezameld kan worden, liggen de kosten voor gemeenten beneden de vergoeding die gemeenten nu (kunnen) krijgen van het Afvalfonds Verpakkingen.
Foto EPS Nederland
Partners for Innovation heeft voor het onderzoek een LCA-QuickScan uitgevoerd waaruit de milieu impact van EPS-verwerking blijkt. Het nasorteren en weer circulair inzetten van EPS-verpakkingen scoort nadrukkelijk beter dan het verbranden van EPS en is ook te prevaleren boven comprimeren van EPS en laten toepassen als PS.
Onafhankelijk getoetst en certificeerbaar kwaliteitssysteem
Er is door Partners for Innovation en KIWA een (onafhankelijk) getoetst en gecertificeerde systematiek opgesteld waarmee uit gemengde milieustraatstromen verpakkingen kunnen worden gesorteerd en gerecycled (“100% circulair”) die vrij zijn van HBCDD. De certificering is opgesteld voor het traject van EPS-inzameling en nasortering tot het moment dat de fabrikant het EPS-recyclaat accepteert en toepast in nieuwe producten. EPS Nederland, die betrokken was bij de pilot, heeft zijn eigen bedrijfsvoering laten certificeren door KIWA en zamelt CO2 neutraal in. Gemeenten die volgens deze certificering te werk gaan, ontvangen hiervoor een certificaat. De DAR valt deze eer te beurt in september. De DAR zet vanaf 2018 EPS-verpakkingen al circulair in volgens de beproefde systematiek.
Het Afvalfonds Verpakkingen en Nedvang gaan nader onderzoeken of de gecertificeerde methodiek handvatten biedt voor bijvoorbeeld het Uitvoerings- en Monitoringsprotocol (UMP).