Op 14 april 2016 is de volgende Innovatie-estafette, safe the date! Tijdens die zesde editie van de estafette staat de stad van de toekomst centraal. Op 6 november is de aftrap tijdens de Innovatieconferentie in de Ridderzaal. Projectleider Erika Koehler vindt het belangrijk dat Nederland in 2016 zijn grote kracht laat zien: sectoroverstijgend denken – bijvoorbeeld met Green Deals en publiek-private samenwerking – en het combineren van sustainable, smart en socially inclusive, volgens de EU de drie elementen van een ‘city of the future’. ‘Estafettebezoekers maken niet alleen kennis met nieuwe, slimme technologieën, ze zullen ook sociale innovatie voelen.’
De Innovatie-estafette 2016 valt binnen het Nederlandse EU-voorzitterschap begin 2016. Welk verband is er?
Nederland wil als EU-voorzitter het belang van innovatie benadrukken. Vooral het combineren van die drie genoemde EU-subthema’s is een grote kracht van Nederland; wij kijken over sectorgrenzen heen en koppelen duurzaam, slim en leefbaar. Daarnaast speelt het belang van stedelijke vernieuwing een grote rol. In het komende jaar komt de Rijksoverheid met een Agenda Stad. Deze beleidsvisie is onderdeel van de Europese Urban Agenda, dus ook daarin ligt een link met de EU.
Nu heeft Nederland veel innovatieve steden. Groningen was dit jaar finalist in de race om Europese Innovatiehoofdstad van het jaar te worden , maar ook onze andere grote steden zijn pioniers als het gaat om slimme initiatieven rond de stad. En daarbij zie je telkens dat er een samenwerking is tussen bedrijven, wetenschappers, overheden of maatschappelijke initiatieven. Die publiek-private drive komt ook tot uitdrukking in de Green Deals, unieke Nederlandse constructies die ook tijdens de Innovatie-estafette 2016 tot stand zullen komen.
Een van de doelen van de Innovatie-estafette is oplossingen te vinden voor de maatschappelijke uitdagingen waar wij voor staan. Welke zijn dat op het gebied van stedelijke ontwikkeling?
Eigenlijk alle uitdagingen van Horizon (het Europese financieringsprogramma voor Onderzoek en Innovatie waarin ruim 70 miljard euro omgaat) :
(1) gezondheid, demografische veranderingen en welzijn,
(2) voedselzekerheid, duurzame landbouw, marien en maritiem onderzoek en bio-economie,
(3) zekere, veilige, schone en efficiënte energievoorziening
(4) slim, groen en geïntegreerd transport,
(5) klimaatverandering en behoud van grondstoffen,
(6) inclusieve en innovatieve samenleving, en
(7) veilige samenleving.
Meer dan de helft van de wereldbevolking leeft tegenwoordig in steden. Steden zijn wereldwijd de motor van de economie. Als we de wereldwijde uitdagingen willen oplossen, vormen steden dus ook de sleutel. Het gaat erom in de komende jaren nieuwe oplossingen uit te proberen, proeftuinen op te zetten op het gebied van bijvoorbeeld circulaire economie, een veilige leefomgeving of een efficiëntere mobiliteit.
Op 6 november worden de ambities voor 2016 geformuleerd. Wat hoop jij zelf te bereiken met de estafette?
De Innovatie-estafette valt samen met het Nederlandse voorzitterschap van de EU. Daarmee zet Nederland een half jaar de toon in Europa. Zou het niet mooi zijn als wij dan aan alle buitenlandse gasten kunnen laten zien hoeveel je met publiek-private samenwerking tot stand kunt brengen? Op 14 april 2016 zal namelijk niet alleen een beursvloer worden ingericht, parallel zal ook de grote EU-burgemeestersconferentie plaatsvinden en zullen de delegaties voor de EU Milieu- en Transportraad in de stad zijn. Deze potentiële klanten van Nederland zullen dan niet alleen door middel van stands op de beursvloer, maar ook live onze vernieuwingskracht meemaken. De Innovatie-estafette vindt plaats rond het IJ in Amsterdam, waar oude industriehallen samengaan met de nieuwste architectuur. De bezoekers zullen de proeftuin Buiksloterham in Amsterdam Noord aandoen, waar de circulaire economie wordt uitgeprobeerd. Of het 3D-grachtenpand van DUS Architects, of het Java-eiland dat een half jaar als student in residence innovatielab zal worden ingericht.
Het komende jaar zullen de innovatieve doorbraakprojecten worden geselecteerd die tijdens de Innovatie-estafette het verschil zullen maken. Hoe gaan jullie dat aanpakken?
Ons plan is om begin volgend jaar de grote stadsregio’s van Nederland te bezoeken en te bespreken wat zij met de Innovatie-estafette willen bereiken. Wat verstaan zij onder de stad van de toekomst? Van onze kant kunnen wij bieden: een proces van anderhalf jaar om gezamenlijk met anderen (bedrijven, kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties) tot versnelling te komen, tot proeftuinen. En in 2016 bieden wij door het EU-voorzitterschap een mooie kans om te laten zien waar zij mee bezig zijn. We stimuleren hen in onze rondgang langs de regio’s met ons mee te doen, vanuit hun eigen kracht. Maar de aanloop is eigenlijk belangrijker dan die 14 april 2016. Het komende jaar verbinden we spelers met elkaar die met dezelfde relevante thema’s en projecten bezig zijn. Stel dat zowel de regio Rotterdam als de regio Groningen innovatieve projecten hebben op het gebied van water, maar dat van elkaar niet weten. Dan zorgt de Innovatie-estafette, zoals ook de afgelopen jaren, voor verbinding, inspiratie en versnelling. Het voortraject gaat over de kruisbestuiving die nodig is voor doorbraken.
Achterban van de Innovatie-estafette is een groot netwerk van ondernemers, onderzoekers en overheden. Waarom is dat netwerk zo belangrijk?
Innovatie vindt in onze tijd niet zozeer plaats binnen allerlei specialismen: je komt juist vanuit verschillende invalshoeken tot oplossingen. Bij de stad kun je dan aan heel veel dingen denken. Als bedrijven bijvoorbeeld toegang krijgen tot overheidsdata, kunnen zij slimme koppelingen maken tussen verschillende soorten publieke gegevens. Daarmee kun je veel gemakkelijker nagaan wat er nodig is op het gebied van bijvoorbeeld energievoorziening of afvalverwerking. In een slimme stad zijn dit soort dingen geschakeld. Nu is het natuurlijk zo dat vernieuwingen op dit gebied complex zijn en daarom ook niet makkelijk van de grond te krijgen. Er zijn veel verschillende belangen mee gemoeid. En er zijn verschillende oplossingsrichtingen mogelijk, we moeten keuzes maken. Ook zullen er overgangsproblemen zijn. Stel bijvoorbeeld dat we over enkele jaren een enorm aantal elektrische auto’s hebben die iedereen na de avondspits tegelijk gaat opladen. Dan raken onze huidige kabels compleet overbelast. Genoeg te doen dus. Maar het is werk dat inspireert en ertoe doet. Doe mee!