Op 16 februari jl. organiseerde de gemeente Meppel samen met Nederland Circulair! en het Noordelijk Innovatielab Circulaire Economie (N.I.C.E.) een introductiebijeenkomst Circulaire Economie. Maar liefst 45 deelnemers waren aanwezig: ondernemers, ambtenaren, politici, onderwijs en andere belangstellenden.
Inspiratie & Ambitie
Wethouder Roelof Pieter Koning deed da aftrap met het uitspreken van een stevige ambitie van de gemeente Meppel en de uitnodiging aan ieder om tot actie te komen, NICE te gebruiken als ontmoetingsplek en kennisbasis en de gemeente als partner. Vervolgens kregen de deelnemers een warm welkom in de Gasfabriek door Arnoud Olie (B+O Architecten). Het gebouw is al een voorbeeld van circulariteit: de structuur van het gebouw maakt het geschikt om van gasfabriek tot een culturele en inhoudelijk verdiepende ideeënfabriek te maken.
Inleiding in circulair ondernemen
Douwe Jan Joustra en Freek van Eijk van Nederland Circulair! verzorgden, met concrete voorbeelden, inleidingen over de basis van de circulaire economie en over nieuwe verdienmodellen waarin kansen voor verduurzaming en economie samengaan.
Douwe Jan Joustra liet de principes de revue passeren: ‘van eigendom naar gebruik’ als een belangrijke omslag, het verlengen, verbeteren en behoud van gebruik van producten en materialen: zodat uiteindelijk geen of nauwelijks meer afval ontstaat. Hij gaf vier aanbevelingen voor circulair bouwen: ontwerpen voor reparatie & onderhoud (voor een lang leven), ontwerpen voor meervoudig gebruik, ontwerpen voor (de-)montage en ontwerpen voor recycling. Overall gaf Joustra nog aan dat verdienmodellen gericht op het leveren van een prestatie en bijbehorende diensten de sleutel is. Als inspiratie verwees hij naar de informatiekaart C2C-bouwen en het programma CIRCO, ontwerpen voor circulair verdienen.
Freek van Eijk nam vervolgens het publiek mee in de mogelijkheden van circulair ondernemen. De onderliggende verdienmodellen werden besproken vanuit het concept: ‘waardebehoud bij circulair ondernemen’ (Valuehill). Van Eijk ging nader in op de vijf basismodellen:
• de ketenbenadering
• de dienst als product
• de deeleconomie
• verlenging van de productwaarde
• repareren en hergebruiken
Praktisch gaf hij de tip voor het onderdeel ” Benut de capaciteit van de deeleconomie” om direct gebruik te maken van Floow2 voor het delen (van machine, tot ruimte, tot specialismen) tussen bedrijven onderling en instellingen. Tenslotte ging van Eijk nog in op de vier pilaren om te verdienen: meer afzet, meer waarde, minder risico en minder kosten.
Hoe dan? Kan daar nog iets over worden samengevat of ergens naar worden verwezen?
Lokale concrete kans: CSG Dingstede
Daarna was het de beurt aan een lopend initiatief in Meppel en met een brede toepassing mogelijkheid in Nederland: renovatie van een ‘Groen’ school (de architect Groen die in de jaren zeventig/tachtig verschillende scholen ontwierp: 28 verspreid over het land). CSG Dingstede, Meppel is het voorbeeld waar Jan-Willem van Kasteel (ICS Adviseurs) onder de titel “Cirkelschool Dingstede” nader op in ging. De opgave is stevig:
• Aanpassingen schil (gevel, vloer en dak) uitstraling en energiereductie
• Interne aanpassingen onderwijsconcept en opfrissen
• Installaties binnenklimaat en energiebeheersing
• Installaties algehele upgrade
Uiteindelijk voorziet van Kasteel een opgave voor honderden scholen in Nederland! Dan komen de volgende vragen aan bod:
• Hoe deze opgave (meer) circulair te maken?
• Wat kan uw organisatie hierbij betekenen?
• Bent u voorbereid op deze vraag uit de markt?
Banken : financiering van gebruik ipv bezit?
Bedrijven : hoe is je product samengesteld?
Overheid : wat doe je om dit te stimuleren?
Architecten: hoe circulariteit in uw ontwerp te integreren?
Verdere lokale kansen en uitdagingen
Dit gaf aanleiding tot stevige discussies omtrent haalbaarheid, bouwopgaven, circulaire ambities en kansen voor samenwerking. In de gesprekken kwam naar voren dat bestaande kennis (duurzaam bouwen) de basis is waarop verder gegaan kan worden. Ook is er lokaal al veel ervaring aanwezig. Algemeen kwamen de volgende punten voorbij:
1 Samenwerking is belangrijk
2 Unieke kansen zijn er door vraagstukken door studenten te laten uitwerken en vervolgens in een concreet project deze informatie als input mee te geven in een aanbesteding naar marktpartijen. Hiermee actief kennisdelen en meerwaarde studenten laten zien (bedrijfsleven, dit is het potentieel wat beschikbaar komt aan goede nieuwe medewerkers !)
3 Mogelijk de kans om een aanbesteding te koppelen aan een opleidingsmodule en daarmee (ook al is het vertrouwelijk) studenten direct mee te laten lopen in zo’n proces (direct praktijkervaring op hoog niveau !)
Verdere aandachtspunten waren:
– We (h)erkennen dat het anders moet;
– dat het zoeken is naar elkaars rol;
– dat er zeker nog veel meer kansen zijn; ook lokaal (in Meppel);
– dat we het (onbewust) al doen (denk aan de kopieermachine);
– dat we elkaar nodig hebben bij deze ontdekkingstocht;
– dat het ook (zo niet vooral) gaat om nieuwe financiële vraagstukken;
Om vooral samen praktische oplossingen te bedenken voor uitdagingen die we ongetwijfeld tegen gaan komen. Er zit veel kennis aan tafel maar we weten het nog onvoldoende. Dat er deze avond een mooi begin is gemaakt in kennis en netwerk om deze uitdagingen aan te gaan en samen kansen te gaan pakken.
Noordelijk Innovatielab Circulaire Economie (N.I.C.E.)
Tenslotte gaf Rolf Witting (N.I.C.E.) een toelichting op de werkwijze en de uitnodiging vanuit N.I.C.E. Ontwikkelvragen, verdieping, knelpunten of kansen: N.I.C.E. heeft de capaciteit om vragen uit de markt te ondersteunen. Er is een nauwe samenwerking met overheden, bedrijven en kennisinstellingen/onderwijs. Heb je een vraag nav de bijeenkomst, neem contact op met N.I.C.E.(link toevoegen) of informeer bij de gemeente Meppel (Peter Hamming) naar de mogelijkheden.
Freek van Eijk en Douwe Jan Joustra gaven op diezelfde wijze nog inzicht in de werkwijze van NederlandCirculair! en hoe daarop aangesloten kan worden. Een van de platforms waar die praktijkvoorbeelden zeker moeten terugkomen is www.circulairondernemen.nl, de plek voor kennisuitwisseling van Nederland Circulair! met actuele informatie over evenementen, praktijkvoorbeelden en hulpmiddelen. Dus kom in actie, benut N.I.C.E. en dan delen we onze lokale resultaten met de rest van Nederland.
Advies aan deelnemers:
1 meld je aan bij N.I.C.E. zodat je onderdeel wordt van het lokale en nationale netwerk;
2 meld je bedrijf of initiatief/idee aan bij N.I.C.E.
3 Werk, samen met ons, aan je landelijke bekendheid via www.circulairondernemen.nl: maak jezelf zichtbaar ook in een vroeg stadium van ontwikkeling.
3 CIRCO, circulair design als start voor ondernemerschap: http://www.clicknl.nl/design/circo/
Na afloop werd er zichtbaar genetwerkt. Een sessie die voor herhaling vatbaar is voor een concrete vraag/verdiepingsslag.
Peter Hamming, gemeente Meppel, p.hamming@meppel.nl; 0646855458
Douwe Jan Joustra, ICE-Amsterdam, djj@ice-amsterdam.nl
Freek van Eijk, Acceleratio, freek.vaneijk@acceleratio.eu